Senin, 02 Juni 2014

paper bahasa jawa


Nama               : Ismiati Ragil Handayani
NIM                : A510120196
Progdi/ Kelas  : PGSD/ IV E

A.    WIDYATEMBUNG (MORFOLOGI)
Widyatembung (morfologi) utawi tata tembung menika kalebet peranganing paramasastra ingkang ngrembag saha nyinau bab tembung, dumadinipun tembung, lan ewahipun satunggaling tembung dados tembung ingkang sanes jalaran kawuwuhan imbuhan.

1.      Wujudipun Tembung
Tembung inggih menika wanda utawa kempalanipun wanda ingkang mawi teges. Tembung basa Jawi menika katitik saking wujudipun saged kaperang wonten sekawan, inggih menika tembung lingga, andhahan, rangkep, saha tembung cambora.
a.       Tembung Wod utawi Akar Kata
Tembung ingkang langkung sepuh katandhing tembung lingga inggih menika tembung wod utawi akar kata. Wod tegesipun oyod utawi akar, wujudipun namung sakecap utawi sawanda namung saged dipunpadosi tegesipun.
b.      Tembung Lingga
Tembung lingga utawi kata asal (kata dasar), inggih menika tembung ingkang tasih wetah, ingkang dereng pikantuk imbuhan menapa –menapa, utawi tembung ingkang tasih wungkul, tasih wantah utawi tasih asli. Tembung lingga saged dipungolongaken wujud bebas (bentuk bebas). Tembung wonten ingkang dumadi saking sawanda, kalih wanda, utawi tiyang wanda (suku kata).
c.       Tembung Andhahan
Tembung andhahan inggih menika tembung ingkang sampun ewah saking asalipun. Tembung andhahan kadados saking tembung lingga ingkang pikantuk imbuhan utawi tembung lingga ingkang sampun dipunrimbag. Imbuhanipun (afiks) wonten 4 (sekawan), inggih menika ater- ater (awalan, prefiks), seselan (sisipan, infiks), panambang (akhiran, sufiks), lan imbuhan sesarengan (konfiks).
1)      Ater- ater utawi Imbuhan wonten Ngajeng (Prefiks)
Inggih menika imbuhan ingkang mapan wonten sangajengipun tembung lingga. Ater- ater ing basa Jawi menika menawi kaperang wonten 14 inggih menika ater- ater a-, ma-/mer-, ma-(N), anuswara, tripurusa, ka-, ke-, pa-, pi-, pra-, pri-, tar-, sa-, kuma-, kapi-, kami-.
2)      Seselan utawi Imbuhan wonten Tengah (Infiks)
Seselan utawi sisipan (infiks) inggih menika imbuhan utawi tambahan ingkang kapapanaken wonten satengahipun tembung. Seselan ing basa Jawi cacahipun wonten 4, inggih menika -um-, -in-, -er-, saha –el-.
3)      Panambang utawi Imbuhan wonten Wingking (Sufiks)
Panambang utawi akhiran (sufiks) inggih menika imbuhan ingkang mapan lan dumunung wonten sakmburinipun tembung. Panyeratipun kagandheng kalihan tembung lingganipun. Panambang wonten ing basa Jawi menika cacahipun kathah sanget, kadosta -i/-ni, -a, -e, -en, -an, -na, -ana, -ane, -ake.
4)      Imbuhan Sesarengan (Konfiks)
Imbuhan sesarengan inggih menika imbuhan ingkang awujud ater- ater (prefiks) lan panambang (sufiks) ingkang kawuwuh utawi katambahaken ing tembung lingga kanthi sesarengan. Imbuhan saged kaperang dados 2, inggih menika :
a)      Imbuhan Sesarengan Rumaket (Serentak/ konfiks)
Tegesipun ater- ater saha panambang kedah kaimbunhaken wonten tembung lingga kanthi sesarengan, boten saged kapenthil- penthil utawi dipunpisah- pisah. Imbuhan basa Jawi ingkang kalebet konfiks inggih menika ka- +tembung+ -an, ke- +tembung+ -en, pa- +tembung+ -an, paN- +tembung+ -an, pra- +tembung+ -an.
b)      Imbuhan Sesarengan Renggang (Boten Sareng)
Imbuhan sesarengan renggang inggih menika imbuhan ingkang awujud ater- ater lan panambang ingkang kasambungaken tembung lingga boten sesarengan, nanging setunggal mbaka setunggal. Imbuhan sesarengan renggang wonten ing basa Jawi menika gunggungipun kathah sanget, inggih menika {A- (Anuswara-) + -i, -a, -ake, -ana, di- + (-i, -a, -ake, -ana); -in- + (-i, -ake, -ana) sa- + -e}
d.      Tembung Rangkep (Reduplikasi)
Tembung rangkep saged kaperang dados 3, inggih menika dwilingga, dwipurwa, dwiwasana. Tembung dwilingga kaperang dados 2, inggih menika tembung dwilingga wantah (murni) lan tembung dwilingga salin swara. Tembung dwiwasana kaperang dados 2, inggih menika tembung dwiwasana wantah (murni) lan tembung dwiwasana salin swara.
e.       Tembung Rangkep Mawa Imbuhan
1)      Tembung rangkep mawa ater- ater
2)      Tembung rangkep mawa seselan
3)      Tembung rangkep mawa panambang.
f.       Tembung Camboran
1)      Tembung camboran wutuh
2)      Tembung camboran tugel

2.      Jinising Tembung
a.       Tembung Aran (kata benda/ nomina)
b.      Tembung Kriya (kata kerja/ verba)
c.       Tembung Kaanan (kata sipat/ adjektiva)
d.      Tembung Katrangan (adverbia)
e.       Tembung Sesulih (Pronomina Pesona)
f.       Tembung Wilangan
g.      Tembung Panggandheng
h.      Tembung Dunung (Ancer- ancer)
i.        Tembung Panggenah (Panyilah)
j.        Tembung Panguwuh (Panyeru)

3.      Ewah- ewahaning Tembung
a.       Tembung Garba (sandi)
Inggih menika tembung ingkang suwanten utawi tembungipun ewah jalaran tembung ing vokal ingkang pungkasan (tembung kapisan) kepanggih kaliyan vokal ingkang wiwitan ing tembung kaping kalih , lajeng nuwuhaken suwanten enggal kawastanan sandi utawi tembung garba (peluluhan, pelesapan utawi fusi).
b.      Tembung Yogyaswara
Inggih tembung ingkang endah, tembung ingkang wandanipun wekasan nglegena, anggadhahi teges jaler (priya) lan sawekdal- wekdal kagantos vokal “I” ingkang anggadhahi teges estri (wanita).

Tidak ada komentar:

Posting Komentar